آموزش در منطقه آزاد ارس؛ دهها میلیارد هزینه، اما آیا امید به یادگیری در جلفا رو به افول است؟

ارس آنلاین/ پرونده ویژه/منطقه آزاد ارس طی دو دهه‌ی گذشته، سرمایه گذاری های قابل توجهی در حوزه‌ی آموزش‌وپرورش این منطقه انجام داده است. دهها میلیارد از محل اعتبارات این سازمان صرف ساخت مدارس، تجهیز کارگاه‌های فنی، ایجاد فضاهای فرهنگی و ارتقای زیرساخت‌های آموزشی و پرورشی در شهرستان جلفا شده؛ اما به نظر می رسد خروجی این سرمایه‌گذاری‌ها با اهداف اعلام‌شده فاصله‌ای عمیق دارد.درحالی‌که انتظار می‌رفت ارس به الگویی از «توسعه‌ی انسانی پایدار» در شمال‌غرب کشور تبدیل شود، گزارش‌های میدانی و شنیده‌ها تصویری متفاوت ارائه می‌دهد: آمار نگران کننده ترک تحصیل، افت معدل‌ها، و تضعیف شاخص‌های فرهنگی و پرورشی دانش‌آموزان.

شکاف میان سرمایه‌گذاری و نتیجه

از ابتدای دهه 90 تا امروز، آموزش‌وپرورش جلفا یکی از بزرگ‌ترین دریافت‌کنندگان کمک‌های مالی دستگاههای فرهنگی از سازمان منطقه آزاد ارس بوده است؛ از ساخت مدارس جدید گرفته تا تجهیز آزمایشگاهها و کارگاهها و ….با این حال، بررسی‌ها نشان می‌دهد که شاخص‌های کلیدی آموزشی در این شهرستان نه‌تنها رشد نکرده، بلکه در برخی موارد پایین‌تر از میانگین استان آذربایجان شرقی قرار دارد.

به گفته کارشناسان محلی، تمرکز صرف بر ساخت‌وساز، بدون توجه به کیفیت یادگیری، مشاوره و سلامت روانی دانش‌آموزان، موجب شده سرمایه‌گذاری‌های کلان نتیجه‌ی ملموسی نداشته باشد. امری که متولی تخصصی آن مشخصا اداره آموزش و پرورش جلفا می باشد.

شاخص‌هایی که باید منتشر شوند

در این پرونده ویژه از اداره آموزش‌وپرورش جلفا درخواست می شود تا داده‌های رسمی زیر را برای بررسی وضعیت واقعی مدارس منطقه آزاد ارس منتشر کند:

– نرخ ترک تحصیل دانش‌آموزان و موقعیت جلفا نسبت به میانگین استان

– نرخ فارغ‌التحصیلی و قبولی نهایی در مقاطع مختلف

– میانگین معدل پایانی و نرخ ارتقای تحصیلی

– نسبت دانش‌آموزان مدارس غیردولتی به کل دانش‌آموزان

– سهم دانش‌آموزان رشته‌های فنی و کاردانش در مقطع متوسطه

– سرانه کتاب‌های کتابخانه‌های مدارس

– درصد دانش‌آموزان بهره‌مند از خدمات مشاوره‌ای و روان‌شناختی

– شاخص‌های پرورشی شامل میزان اعتماد به نفس، امید به آینده، روحیه‌ی خلاقیت و هویت فرهنگی

انتشار این داده‌ها می‌تواند تصویر شفاف‌تری از وضعیت آموزش در جلفا ترسیم کند؛ تصویری که تاکنون نه در گزارش‌های رسمی و نه در رسانه‌ها دیده نشده است.

وقتی آموزش فقط در عدد خلاصه می‌شود

یک فرهنگی باسابقه‌ی جلفایی در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید:«ما مدرسه‌های نوساز زیاد داریم، ولی روح آموزش کم‌رنگ شده. دانش‌آموزها بی‌انگیزه‌اند و خانواده‌ها درگیر مشکلات اقتصادی‌اند. خروجی سیستم فقط حفظیات است، نه پرورش شخصیت.»به گفته‌ی او، در بسیاری از مدارس منطقه، برنامه‌های پرورشی تنها در حد برگزاری چند مسابقه یا مناسبت باقی مانده و فعالیت‌های مستمر فرهنگی و روانی تقریباً تعطیل شده‌اند.

شاخص‌های پنهان؛ از ناامیدی تا بحران هویت

در محورهای کیفی‌تر، مانند اعتماد به نفس، استقلال شخصیت، ذوق هنری و امید به آینده، نشانه‌های هشداردهنده‌تری دیده می‌شود.دانش‌آموزانی که در محیطی پر از امکانات تحصیل می‌کنند، اما فاقد انگیزه و اعتماد به نفس‌اند، عملاً محصول نظام آموزشی‌ای هستند که فقط ظاهر توسعه را دارد.کارشناسان تربیتی هشدار می‌دهند:«اگر شاخص‌های روانی و فرهنگی دانش‌آموختگان در ارس اندازه‌گیری نشود، نظام آموزشی منطقه به‌جای تربیت نیروی انسانی خلاق، نسل خسته و بی‌هدف تحویل جامعه خواهد داد.»

آموزش، نه در ساختمان، بلکه در باورها

مسئله‌ی جلفا، کمبود ساختمان یا بودجه نیست؛ مسئله، کیفیت مدیریت آموزشی و پرورشی است.توسعه‌ی واقعی زمانی اتفاق می‌افتد که یادگیری از کلاس و نمره فراتر رود و دانش‌آموز، «مهارت زندگی و امید» بیاموزد.اداره آموزش‌وپرورش جلفا باید با شفافیت کامل پاسخ دهد:

– بودجه‌های اختصاص‌یافته‌ی منطقه آزاد صرف چه اموری شده و می شوند؟

– چه طرح‌هایی برای کاهش نرخ ترک تحصیل اجرا شده است؟

– شاخص‌های سلامت روان و فرهنگی چگونه پایش می‌شوند؟

جمع‌بندی

منطقه آزاد ارس قرار بود موتور محرک توسعه‌ی انسانی شمال‌غرب کشور باشد؛ اما داده‌ها و واقعیت‌های میدانی حاکی از شکافی عمیق میان اهداف و نتایج است.پرونده‌ی «شاخص‌های آموزشی و پرورشی جلفا» تلاشی است برای شفاف‌سازی این فاصله و بازگرداندن توجه‌ها به زیربنای اصلی توسعه: آموزش انسان.آماده انتشار پاسخ و توضیحات اداره آموزش و پرورش جلفا هستیم.